Trong cuộc tranh cử chức vụ nghị viên thành phố khu vực 7 vào năm 2004, cả hai ứng cử viên dẫn đầu đều nhận thấy rõ tầm mức quan trọng lá phiếu của khối cử tri người Mỹ gốc Việt có thể định đoạt sự thắng bại của họ. Cũng vào thời gian đó đã có những sự hứa hẹn với các người lãnh đạo cộng đồng người Việt về vấn đề đặt tên cho một khu vực thương mãi Việt Nam là Little Saigon. Cộng đồng người Việt đã cố gắng tranh đấu trong nhiều năm để có một chu vực được chỉ định là Little Saigon thuộc trong khu vực 7. Khi nghị viên Terry Gregory rời khỏi chức vụ năm 2005, Madison Nguyễn và Linda Nguyễn trong cuộc tranh cử để thay thế ông ấy cũng đã dùng vấn đề này làm đề tài tranh cử.

Tháng 11 vừa qua NV Madison đã giúp thực hiện điều này khi cùng với hội dồng thành phố thông qua danh xưng Saigon Business District cho đoạn đường 1 mile trên Story Rd phiá Tây của xa lộ 101. Tuy vậy ngay sau đó NV Madison phải trực diện với một phản ứng chính trị mạnh mẽ và các bàn cãi về vấn đề bãi nhiệm. Các úng hộ viên của bà bát bỏ điều này như là một sự hăm dọạ không đi đến đâu do một nhóm thiểu số ồn ào trong cộng đồng. Đa số nghị viên thành phố nghĩ rằng đây là điều vô lý và sẽ đi đến thất bại. Nhưng phía đàng sau ông Vic Aljouny một kẻ vận động hậu trường nhiều quyền lực (lobbyist) và cố vấn nhiều ảnh hưởng của thị trưởng Chuck Reed trở lại chính trường San Jose và khởi sự kêu gọi các cơ quan truyền thông dòng chính và các nhà lãnh đạo chính trị ủng hộ cho Madison Nguyễn. Trong vòng 2 tuần lễ báo Mercury News đã cho chạy 3 bài viết nói rằng việc bãi nhiệm là không cần thiết với một chính trị gia đắc lực phục vụ và ngay thẳng như Madison Nguyễn “đáng lý không nên bị bãi nhiệm mà còn nên dược cấy giống (cloning) thêm nhiều hơn.”

Vậy thì thực thể chính trị của trang sử chính trị của cộng đồng người Mỹ gốc Việt như thế nào và cộng đồng có thể hòa giải không?

Những Cảm Xúc
Như tờ Mercury News tường thuật, hơn 2,000 người tham dự một buổi họp công khai ngày Chủ nhật 12/09/07 tại GI Forum. Đây là một đám đông lớn nhất trong lịch sử thành phố tụ tập về một vấn đề chính trị. Họ ngồi suốt 4 tiếng đồng hồ lắng nghe và náo nhiệt cổ võ các nhân vật lãnh đạo trong cộng đồng và giới thương mãi trình bày các lý lẽ chống đối Madison Nguyễn và đòi hỏi cho tên Little Saigon.

Một người đàn ông gốc Mễ ăn mặc tươm tất hiện diện tại buổi họp phát biểu: “Thật là điều buồn cười là một năm trước đây cũng có một tấm biểu ngữ khổng lồ treo trước GI Forum do một số thành viên trong cộng đồng Mễ với nội dung Madison không đại diện cộng đồng người Mỹ gốc Mễ trong khu vực 7.”

Cũng do sự trùng hợp, ngay buổi chiều hôm đó tại tòa thị chính, một nhóm “cho là đại diện cộng đồng người Việt” ủng hộ Madison và đã trả $4.000 thuê mướn nhà lồng kiến để ra mắt “hội đồng đại diện của họ.” Thị trưởng Chuck Reed và cố vấn Vic Aljouny tham dự buổi “nhậm chức.” trước một cử tọa khoảng 75 người hiện diện. Nhóm này phát biểu rằng họ chính mới là những người thật sự đại diện cộng đồng và bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ nghị viên Madison Nguyễn.

Ba Mẫu Chuyện
Đối với cộng đồng dòng chính, các lời ông viết trong một mục website có thể tóm lược quan điểm của họ -- “Trong khi điều khó hiểu không rõ lý do gì Madison Nguyễn không nhìn thấy các diễn biến có thể tiên đóan trước xảy ra trong những tuần lể qua (và các cảm xúc mạnh mẽ đàng sau các diễn biến này), hội dồng thành phố hoàn toàn ủng hộ bà ấỵ”

Tuy nhiên trong cộng đồng người Mỹ gốc Việt có ba mẫu chuyện nhiều người biết đến. Mẫu chuyện thứ hai được tường thuật lại ở đây.

Vào tháng Tư năm 2007, hai tháng trước khi hội đồng thành phố biểu quyết chấp thuận danh xưng cho khu vực Madison Nguyen đề nghị trên đường Story Road, bà ta đã yêu cầu nhân viên thành phố và cơ quan tái thiết (RDA) gặp gỡ chủ nhân dự án Vietnam Town trên đường Story Rd. Dự án Vietnam Town được cộng đồng biết đến nhiều do sự dình trệ từ đầu năm 2007. Các trở ngại về tài chánh của dự án được mô tả chi tiết trong một bài viết có tính cách điều tra của ký giả Sharon Simonson đăng tải trên tờ Báo Thương Mãi San Jose (San Jose Business Journal) vào tháng 11 năm 2007. Ngoài sự gặp gỡ riêng của Madison Nguyễn với Jimmy Nguyễn, Sonny Nguyễn (người hùn hạp đầu tư với bà) và Paul Krutko, nhân viên trưởng cơ quan phát triễn thành phố để vận động cho việc đặt tên khu vực. Đây là buổi họp duy nhất mà Madison Nguyễn yêu cầu nhân viên thành phố cũng như nhân viên văn phòng của bà tiếp xúc với bất cứ chủ nhân thương mãi nào khác trong cộng đồng trước khì thành phố biểu quyết vào tháng Sáu năm 2007.

Đó là một buổi họp “nặng ký”. Những người tham dự gồm có phó quản trị viên thành phố, văn phòng trưởng của NV Madison, giám đốc quản trị phát triễn các dự án, giám đốc phát triễn các khu vực láng giềng và thương mãi, viên chức vẽ kiểu hạng cao cấp và quản trị viên đặc trách liên lạc và.quãng bá thị trường. Chủ nhân của dự án Vietnam Town (Tang Lap) mang theo hai phụ tá về tài chánh và quãng bá thị trường marketing. Trong buổi họp, Tang Lap yêu cầu rằng tên khu vực là Vietnam Town Business District và ông ta chịu trả tất cả tốn phí bảo trì các bảng và cờ hiệu.

Nhân viên thành phố nhận thấy có điều không ổn nên trả lời rằng họ sẽ mang đề nghị này để hỏi thêm ý kiến. Trong một buổi họp kế tiếp, nhân viên thành phố trả lời cho ông Tăng Lập rằng họ không thể chấp nhận tên ông đề nghị vì sẽ tạo ra ấn tượng là thành phố dùng tiền thuế của dân để quảng cáo cho thương mãi của ông ta.

Tuy vậy hiện nay cộng đồng nghĩ rằng NV Madison đã bắn tiếng cho ông Tăng Lập rằng bà ấy sẽ dàn xếp để vùng đó được đặt tên là Vietnam Town Business District. Mặc dầu ông Tăng Lập là một thương gia rất thận trọng, vì đặt nhiều tin tưởng ông đã cho phát họa hai bảng hiệu bằng đá granite với những chữ khắc lên “Vietnam Town Business District.” Cộng đồng đã nhận được bán vẽ các bảng hiệu này của công ty được giao phó công việc thực hiện.

Ngày 5 tháng 6 năm 2007, với sự thúc dục của NV Madison, hội đồng thành phố thông qua danh xưng bằng Việt ngữ cho khu vực được đề nghị. Ông Dennis King, chủ tich ban quản trị phòng thương mãi người Mễ lần đầu phát hiện tên đặt cho khu vực này một tháng sau đó bằng một sự tình cờ khi ông ta nói chuyện với một quản trị viên khu chợ Wal-Mart trên đường Story Rd.

Cũng theo tin đồn đãi, Công đồng người Mỹ gốc Việt mới nghe về việc đặt tên cho khu vực. Ông Tiên Nguyễn, Chủ tịch Ban đại điện cộng đồng Bắc California dò hỏi NV Madison về biểu quyết của thành phố. Bà ấy trả lời rằng hội đồng thành phố đã quyết định đặt tên khu vực là Vietnam Town Business Distrct.

Ông Tiên Nguyễn hỏi NV Madison cho sáng tỏ vấn đề và đặt vấn đề tại sao không là Little Saigon mà Vietnam Town Business District. Bà ấy trả lời rằng đã qúa muộn vì cộng đồng không bao giờ lên tiếng. Ông Tiên quá đổi kinh ngạc vì vấn đề này rất quan trọng đối với cộng đồng và NV Madison không hề quan tâm đến việc cần phổ biến rộng rãi cho cộng đồng.

Báo chí Việt ngữ bắt đầu đưa lên những thắc mắc với NV Madison một cách công khai và bắt buộc bà ấy phải tổ chức một buổ họp cộng đồng trong tháng 8. Vào cuối buổi họp đám đông đầy kín phòng họp bắt đầu hô lớn; “Đã đảo Madison”, “Madison nói láo”, vì họ cảm thấy bị bà ta nhục mạ với những lời phát biểu đầy uy lực và bao hàm các nghị trình thầm kín của bà.

Chạy Quanh “Va-gông” Xe
Tiếp theo buổi họp khoáng đại cộng đồng tại GI Forum, Thị trưởng Chuck Reed lên một chương trình phát thanh để bào chữa cho NV Madison và quyết định của bà. Một số thính giả gọi vào và nêu câu hỏi rằng có những nghị trình thầm kín và điều đình đàng sau hậu trường hay không.

Một số nghị viên thành phố đang nói đến một sự thỏa hiệp như gọi khu vực là “Little Saigon Business District” trong “Phòng họp màu xanh lục” của thành phố. Về mặt chìm, các nghị viên thành phố biết rằng một chính khách gây chia rẽ sẽ khó tồn tại và họ cảm thông với tình trạng khó khăn NV Madison đang đối diện. Họ cũng nghĩ rắng có những gì xa hơn là các chuyện Madison đã nói với họ.

NV Madison rất bực mình khi báo Mercury News gọi bà ấy tại nhà riêng hôm Chủ Nhật đúng vào buổi họp cộng đồng. Bà ta nói với họ “Qúi vị sẽ thấy, tôi sẽ phục vụ cho hết nhiệm kỳ ba năm nữa.” Chánh văn phòng của bà, một người từ cộng đồng Hmong ở Minnesota và đã từng đối đầu với những sự xáo trộn trước đây với các vị dân cử Hmong, đoan chắc với bà ta rằng họ có đủ hậu thuẩn của công đồng. Cộng đồng sẽ cấu xé lẫn nhau và tất cả những điều này chỉ là những tiếng ồn ào, cô này nói với NV Madison.

Đối với NV Madison, những người này là những người rãnh rổi không có việc làm và là những kẻ cựcc đoan. Bà mong rằng bà đã không phát biểu như thế trước công chúng và được thâu hình vào TV nhưng cái gì bà đã làm đã xảy ra rồi. Điều làm bà lo lắng nhất là bà nhận thấy rằng một số những người thân cận nhất của bà đang bỏ rơi bà và hiện nay bà chỉ có thể tin tưởng vào một số cá nhân về các tin tức, tuy vậy các tin này vẫn bị tiết lộ ra ngoài từ các buổi họp trong vòng thân cận nhất.

Một Sự Giảng Hòa với Cộng Đồng ?
Trong nhà lồng kiến của toà thị sảnh, Vic Aljouny gặp gỡ với Lân Nguyễn, một ứng cử viên ở khu vực 8 để thay thế ghế nghi viên của phó thị trưởng Dave Cortese và chuyện vãn về cuộc tranh cử sắp tới. Lân Nguyễn chống đối tên Little Saigon cùng với ủng hộ viên tích cực của ông là Bác sĩ Nguyễn Xuân Ngãi. Một bài viết của Nguyễn Hoàng Lân ở Nam Cali không phải của cùng một Lân Nguyễn tại đây nói rằng Lân Nguyễn, ứng cử viên khu vưc 8 đã thay đổi ý về lập trường đối với Little Saigon là hoàn toàn không đúng. Ứng cử viên Lân Nguyễn và NV Madison chưa bao giờ có cảm tình với nhau cho đến thời điểm này. Madison cảm thấy ông này là một kẻ mưu mô và biết điều đình và là một mối đe dọa cho bà ta vì cả hai đều chia sẽ cùng một nhóm ủng hộ tiền bạc cho họ.

Tại GI Forum, Cẩm Vân, một ứng viên khác của khu vực 8, tuyên bố rằng bà bị hướng dẫn sai lạc bởi một trong những người trong ban tổ chức buổi ra mắt ở nhà lồng kiến và bà đã không nhờ ông này giúp đở trong cuộc tranh cử của bà nưã. Cũng nên nhắc lại bà Cẩm Vân hoàn toàn ủng hộ tên Lìttle Saigon.

Tiến trình chính trị đang được tiến hành và các bước tiến không thể ngừng lại. Đối với cộng đồng một cách tổng quát, cảm nhận của họ là họ bị hướng dẫn sai lạc và vị sĩ nhục bởi Madison Nguyễn và các phe nhóm có tư lợi riêng của bà. Mặt khác, các ủng hộ viên của bà nhận thấy đây là cơ hội thật tốt để loại trừ ông Tiên Nguyễn và nhóm chống Cộng của ông đã không còn ủng hộ Madison sau cuộc bầu cử năm 2005.

Bất kể kết cuộc như thế nào, điều này sẽ thay đổi khuôn mẫu chính trị của San Jose một cách tổng quát. Cộng đồng người Mỹ gốc Việt đến tại quốc gia này với tính cách người tị nạn do hậu qủa các sự tranh dành ánh hưởng chính trị của các đại cường thế giới. Họ hoàn toàn từng bị sử dụng như là những con tin trong cuộc Chiến Tranh Lạnh. Hiện nay họ phải đối đầu với một thế lực chính trị gây chia rẽ cộng đồng hoặc làm tan nát cộng đồng hoặc làm cộng đồng đoàn kết hơn. Và vấn đề không còn là việc đặt tên Little Saigon nữa như cơ quan ngôn luận dòng chính và hội đồng thành phố mô tả cho công chúng. Vấn đề đối với cộng đồng người Mỹ gốc Việt, có sự công bình hay không, là tính chất có cương trực hay thiếu cương trực của một đứa con từng là “vàng ngọc” của công đồng, Nghị viên thành phố Madison Nguyễn.
VŨ LINH